- 2023 was het jaar van artificial intelligence, een politieke aardverschuiving in Nederland en twee verschrikkelijke oorlogen.
- PVV-leider Geert Wilders, topman Sam Altman van OpenAI en zangeres Taylor Swift behoren tot de grote winnaars van het afgelopen jaar.
- Demissionair premier Mark Rutte, de gevallen cryptoheld Sam Bankman-Fried en de geflopte Ajax-directeur Sven Mislintat zijn enkele grote verliezers.
- Lees ook: 7 opvallende dingen die je wilt weten over Geert Wilders van de PVV, de grote winnaar van de verkiezingen
2023 was het jaar waarin artificial intelligence een enorme hype beleefde, waarin de Nederlandse kiezer hard afrekende met de partijen die de afgelopen jaren aan de macht waren en waarin er zowel in Gaza als in Oekraïne verschrikkelijke oorlogen woedden.
PVV-leider Geert Wilders is met de 37 zetels die hij verwierf bij de Tweede Kamerverkiezingen, een van de grote winnaars van het jaar, net als Pieter Omtzigt met de 20 zetels voor zijn nieuwe partij Nieuw Sociaal Contract.
Wat de AI-revolutie betreft behoren topman Sam Altman van OpenAI, de maker van ChatGPT, en CEO Jensen Huang van chipmaker Nvidia tot de nieuwe boegbeelden.
Maar waar er winnaars zijn, zijn er uiteraard ook verliezers. VVD-premier Mark Rutte forceerde een de val van zijn eigen kabinet en dat kwam de VVD uiteindelijk duur te staan. De Zwitserse bankencrisis bij Credit Suisse kostte topman Ralph Hamers van branchegenoot en UBS uiteindelijk zijn baan.
En dan is er uiteraard de gevallen cryptoheld Sam Bankman-Fried die werd veroordeeld voor fraude met geld van klanten bij de omgevallen cryptobeurs FTX.
Business Insider zet negen grote winnaars en negen grote verliezers van 2023 op een rij.
Winnaars van 2023
Geert Wilders
Bij de Provinciale Verkiezingen in maart scoorde de PVV nog ronduit slecht en haalde de partij van Geert Wilders zelfs geen enkele zetel in de Eerste Kamer. Maar bij de Tweede Kamerverkiezingen op 22 november kwam de PVV met 37 zetels juist als grootste uit de bus.
Wilders probeert nu een rechts kabinet te vormen en hoewel het nog onzeker is of dat gaat lukken, is al wel duidelijk dat er op het gebied van migratie en klimaatbeleid een hele andere wind gaat waaien uit Den Haag. Hij zegt premier te willen worden van alle Nederlanders "ongeacht waar je vandaan komt en wat je geloof is", maar wil omstreden uitspraken uit het verleden als 'minder Marokkanen', kopvoddentaks en nepparlement niet terugnemen.
Partijgenoot Martin Bosma, die ook geen excuses aan gaat bieden voor dergelijke uitspraken, werd vorige week gekozen tot nieuwe voorzitter van de Tweede Kamer.
Sam Altman
Artificial Intelligence (AI) heeft dit jaar een ongelooflijke opmars beleefd, met de chatbot ChatGPT van OpenAI als meest in het oog springende toepassing. ChatGPT heeft al meer dan 100 miljoen gebruikers en topman Sam Altman wist softwaregigant Microsoft dit jaar te verleiden 10 miljard dollar te investeren in zijn bedrijf.
Altman overleefde ook een opmerkelijke bestuurssoap: hij werd ontslagen, zou aan de slag gaan bij Microsoft, maar keerde binnen een paar dagen toch weer terug als grote man van OpenAI.
Altman zei onlangs tijdens een webinar met FT Partners dat ChatGPT "nog verre van succesvol" is en dat hij hoopt dat uiteindelijk de gehele uit ongeveer 8 miljard mensen bestaande wereldbevolking er gebruik van gaat maken.
Taylor Swift
De Amerikaanse zangeres Taylor Swift is enorm succesvol met haar The Eras Tour en mag zich zich inmiddels miljardair noemen. Haar vermogen bedraagt volgens financieel persbureau Bloomberg momenteel zo'n 1,1 miljard dollar.
Het gezaghebbende Amerikaanse tijdschrift Time riep haar begin deze maand uit tot 'Person of the Year': "Hoewel ze al vele jaren bezig is haar populariteit op de bouwen, wist de 33-jarige Swift dit jaar nieuwe hoogtepunten te bereiken", schrijft Time. "Met het combineren van kunst en commercie maakte ze een energie van historische kracht vrij".
Naast de succesvolle wereldtournee maakte Swift van haar optredens ook een film die het heel goed deed in de bioscopen. In de Top 2000 van Radio 2 die tussen Kerst en Oud&Nieuw wordt uitgezonden staat ze met twaalf nummers genoteerd, terwijl dat er vorig jaar nog zes waren.
Pieter Omtzigt
De bij het CDA vertrokken Pieter Omtzigt hield politiek Den Haag de hele zomer lang in spanning of hij mee zou doen aan de Tweede Kamerverkiezingen. Uiteindelijk besloot hij zijn eigen politieke partij Nieuw Sociaal Contract op te richten en haalde hij in sommige peilingen tot wel 40 zetels.
Hoewel hij er uiteindelijk maar de helft daarvan haalde, is Omtzigt zeker een grote winnaar van 2023. Hij staat nu voor de moeilijke afweging wel of niet in een kabinet met de PVV te stappen, in welke vorm dan ook.
Maar hoe dan ook zal Omtzigt met zijn zetelaantal en pleidooien voor een nieuwe bestuurscultuur, bestaanszekerheid en migratiebeperking in de komende jaren grote invloed hebben op het gevoerde politieke beleid in Nederland.
Margot Robbie
Margot Robbie was hoofdrolspeelster én producent van de uiterst succesvolle bioscoopfilm 'Barbie', die zo'n 1,5 miljard dollar opbracht en negen keer is genomineerd voor een Golden Globe Award. Zelf is Robbie genomineerd als 'Beste Actrice'.
Ze zei tegen Collider het succes wel te hebben zien aankomen en al te hebben voorspeld dat de film meer dan een miljard zou opleveren. "In een pitch benadrukte ik dat de studio's zo veel zouden bereiken als ze een groot idee met een visionaire regisseur durfden te combineren", vertelt Robbie. "En toen gaf ik ze wat voorbeelden zoals 'dino's en Steven Spielberg', die en die, die en die- ik noemde eigenlijk alles dat geweldig was en veel geld had binnenbracht voor de studio's en toen zei ik 'En nu heb je Barbie en Greta Gerwig.'"
Jensen Huang
De computerhardwareproducent Nvidia van CEO Jen-Hsun Huang - ofwel Jensen Huang - heeft dit jaar volop geprofiteerd van de AI-hype. Om een AI-systeem te ontwikkelen, moet een model getraind worden met grote hoeveelheden gegevens en daar zijn Nvidia-processoren uitermate geschikt voor.
Door de sterk gestegen vraag boekte het Amerikaanse bedrijf in het derde kwartaal een recordomzet van 18,1 miljard dollar. Jensen Huang heeft volgens Forbes inmiddels een vermogen van 43,4 miljard dollar. Volgens Huang gaat artificial intelligence geen banen stelen, maar gaan mensen met expertise op het gebied van AI dat wel doen.
Mathieu van der Poel
Wielrenner Mathieu van der Poel zag vorig jaar zijn WK nog volledig mislukken vanwege een nachtelijke ruzie met een pubermeisje in zijn hotel, maar pakte in augustus van dit jaar in Glasgow op overtuigende wijze de wereldtitel. Hij werd daarmee ondanks een valpartij in volle finale de eerste wereldkampioen wielrennen op de weg sinds Joop Zoetemelk in 1985.
Behalve zijn succes in Glasgow won hij in 2023 ook voor het eerst de wielermonumenten Milaan - San Remo en Luik - Bastenaken - Luik en werd hij begin februari al voor de vijfde keer wereldkampioen veldrijden.
Van der Poel is daarom verkozen tot 'Sportman van het Jaar' in Nederland. Met een jaarsalaris van zo'n twee miljoen euro per jaar behoort hij ook tot de grootverdieners in het wielerpeloton.
Wopke Hoekstra
Ondanks dat hij vertrok als CDA-leider en zijn partij vervolgens een dramatische verkiezingsnederlaag leed, kan Wopke Hoekstra met zijn aanstelling als Eurocommissaris toch een van de winnaars van 2023 worden genoemd. Voor zijn eigen carrière heeft hij immers goed gezorgd.
Hoewel hij eerder nooit echt blijk had gegeven van enige affiniteit met het klimaat wist Hoekstra de portefeuille van Eurocommissaris voor Klimaat binnen te slepen, als opvolger van Frans Timmermans. Ondanks flink wat verzet in het Europees Parlement.
De klimaattop in Dubai werd zijn eerste lakmoesproef en die wist Hoektra goed te doorstaan. Hij onderhandelde er namens 27 lidstaten van de Europese Unie en mede dankzij zijn inzet werd er afgesproken "een transitie weg van fossiele brandstoffen" in te gaan zetten.
Christopher Nolan
De op dezelfde dag als 'Barbie' verscheen de film 'Oppenheimer' van regisseur, scenarioschrijver en producent Christopher Nolan in de bioscopen. Commercieel was 'Oppenheimer' een iets minder groot succes dan 'Barbie', maar de film krijgt wel betere reviews en heeft toch al bijna een miljard dollar opgeleverd.
'Oppenheimer' gaat over de theoretische natuurkundige J. Robert die aan de basis stond van de eerste atoomboom. De film is acht keer genomineerd voor een Golden Globe Award, met onder meer een nominatie voor Christopher Nolan zelf als beste regisseur.
Hij had niet verwacht dat de film zo'n hit zou worden. "Als je begint te werken aan een film, dan duurt het twee tot drie jaar voordat die film wordt uitgebracht en.je weet nooit hoe het publiek over een paar jaar op een film gaat reageren", vertelde hij tegen Variety. "Maar soms is het verhaal wat je wilt vertellen precies waar het publiek op heeft zitten wachten."
Verliezers van 2023
Mark Rutte
Mark Rutte liet dit jaar zijn vierde kabinet vallen over migratie, kondigde zijn vertrek uit politiek Den Haag aan en zag zijn VVD vervolgens fors verliezen bij de Tweede Kamerverkiezingen. Met zijn opvolger Dilan Yesilgöz als lijsttrekker ging de VVD van 33 zetels naar 23 zetels.
"Ik kom zeker nog wel een keer met een analyse voor mezelf op de verkiezingsuitslag, maar daar wil ik de tijd voor nemen", is zo'n beetje alles wat hij daar tot nu toe over heeft gezegd.
De sinds de mislukte gedoogconstructie tussen 2010 en 2012 structureel door Rutte uitgesloten Geert Wilders wordt nu mogelijk zelfs zijn opvolger als minister-president.
Rutte moet als demissionair premier op de winkel passen tot er een nieuw kabinet zit en dat kan knap lastig worden met de nieuwe samenstelling van de Tweede Kamer. Zo was er al veel irritatie bij Rutte over een motie over het beperken van steun aan Oekraïne en dreigde hij met het hele demissionaire kabinet op te stappen als die zou worden aangenomen.
Sam Bankman-Fried
De gevallen cryptoheld Sam Bankman-Fried werd in november 2023 schuldig bevonden aan miljardenfraude. Hij sluisde tegoeden van klanten van zijn cryptobeurs FTX door naar zijn investeringsfonds Alameda Research en deed daar vervolgens risicovolle investeringen mee. Toen klanten daardoor niet bij hun geld konden, ging FTX failliet.
Op 28 maart 2024 wordt bepaald hoe hoog zijn straf is, die kan in theorie oplopen tot 110 jaar gevangenis. Schuldeisers zeggen dat "hoogmoed, incompetentie en hebzucht" hebben geleid tot het omvallen van FTX.
Bankman-Fried probeerde de schuld eerst af te schuiven op een aantal van zijn vrienden, die leidinggevende functies hadden bij zijn bedrijven. Zij keerden zich daarom tegen hem en getuigden in de rechtszaak.
Ralph Hamers
Topbankier Ralph Hamers moest begin april vertrekken als CEO van de Zwitserse bank UBS naar aanleiding van de overname door UBS van zijn noodlijdende collega Credit Suisse.
President-commissaris Colm Kelleher zei in de Zwitser Sergio Ermotti "een beter paard" te hebben gevonden voor het leiden van die megafusie van twee Zwitserse grootbanken. De Nederlander Hamers had daar begrip voor, maar noemde de beslissing wel "spijtig".
Vlak daarna werd Hamers in hoger beroep alsnog gelaakt in verband met de Nederlandse gedragscode voor bankiers in de tijd dat hij nog topman was bij ING. Met het controversiële voorstel van de raad van commissarissen van ING om zijn salaris in één klap met 50 procent te verhogen naar ruim 3 miljoen euro per jaar, werd volgens de beroepscommissie van Tuchtrecht Banken "het maatschappelijk vertrouwen in banken geschaad".
Sven Mislintat
De Duitser Sven Mislintat heeft tussen zijn aantreden als technisch directeur van Ajax in april en zijn gedwongen vertrek eind september een hele reeks aan dubieuze spelersaankopen gedaan. Hij stelde voor 105 miljoen euro een vrijwel compleet nieuwe selectie samen, maar veel spelers haalden het Ajax-niveau niet.
Directeur Gerben Everts van de Vereniging voor Effectenbezitters (VEB) noemt hem een oplichter: "Op basis van de prijzen die Mislintat namens Ajax heeft betaald voor spelers van twijfelachtige kwaliteit, ben ik ervan overtuigd dat Mislintat een oplichter is".
Mislintat heeft na zijn ontslag naar verluidt zijn excuses aangeboden voor het niet melden van zakelijke belangen rond een van de transfers, maar zegt ook te goeder trouw te hebben gehandeld, niet bewust iets te hebben verzwegen en zichzelf niet verrijkt te hebben.
Ties en Taco Carlier
Het ooit zo bejubelde e-bikebedrijf VanMoof van de gebroeders Ties en Taco Carlier werd in juli failliet verklaard. Het in 2009 opgerichte Amsterdamse merk leed al jarenlang tientallen miljoenen verlies, maar wist de gaten telkens te vullen met nieuwe investeringen en miljoenenleningen van leveranciers. Maar daar kwam dit jaar een eind aan.
Begin dit jaar, toen het voorlopige jaarverslag over 2021 werd gepubliceerd, waarschuwde het bestuur dat het allerminst zeker was dat er genoeg nieuwe kapitaalinjecties zouden komen die het bedrijf overeind zouden houden.
Volgens de Volkskrant veranderde het imago van de fiets in korte tijd van 'hip en cool' naar 'dom en verwend'. Inmiddels maakt VanMoof onder de vleugels van McLaren een doorstart, maar dat gebeurt zonder oprichters Ties en Taco Carlier.
Sigrid Kaag
Sigrid Kaag wist als grote winnaar van de verkiezingen van 2021 veel D66-beleid in het regeerakkoord te krijgen, maar de kiezer heeft haar partij vorige maand keihard afgestraft. D66 ging onder lijsttrekker Rob Jetten van 24 zetels naar 9 zetels.
Kaag die naar Den Haag was gekomen om de eerste vrouwelijke premier te worden had in juli al laten weten de politiek te gaan verlaten, vooral vanwege zorgen om haar gezin. Volgens haar hebben de vele bedreigingen en online haatberichten er flink ingehakt bij haar kinderen.
Als minister van Financiën kwam ze de afgelopen jaren nooit echt uit de verf. Zo kreeg ze eerder dit jaar forse kritiek uit de Tweede Kamer en van de Raad van State op haar voorjaarsnota, die "ongerichte bezuinigingen" bevatten, slechts gedeeltelijk aan nationale en Europese begrotingsregels voldeed en "lastig te doorgronden" was.
Tom Egbers
Tom Egbers was jarenlang het vaste gezicht van NOS Studio Sport bij de eredivisie-uitzendingen op zondagavond en rondom de wedstrijden van het Nederlands Elftal, maar verdween in maart van de televisie na een Volkskrant-artikel waarin hij ervan werd beschuldigd een jonge vrouwelijke collega te hebben gepest en geïntimideerd.
Op een opmerkelijk optreden bij Khalid & Sophie na leeft hij sindsdien in de luwte. Volgens het AD is Egbers inmiddels met de NOS in gesprek over een eventuele terugkeer op televisie, maar zo gezichtsbepalend als hij was zal het nooit meer worden.
Jouri Schoemaker
De verpakkingsvrije supermarkt Pieter Pot is onlangs failliet verklaard. De ambitieuze startup van topman Jouri Schoemaker had een schuld van 80.000 euro uitstaan bij pensioenfonds BPFL, één van de maar liefst 140 schuldeisers.
Pieter Pot was eerder dit jaar al een aantal keer met de pet rondgegaan bij klanten. Zo werd hen gevraagd een tegoed van 100 tot 500 euro op hun gebruikersaccounts te zetten om leveranciers vooruit te kunnen betalen. Twee jaar geleden wist Schoemaker nog 9 miljoen euro op te halen om uit te breiden naar verschillende West-Europese landen en nu hoopt hij via crowdfunding alsnog een doorstart te kunnen maken.
Prins Harry en Meghan Markle
Prins Harry en zijn vrouw Meghan Markle verloren dit jaar hun miljoenencontract met Spotify voor het maken van podcasts, waarna ze "lui" en "fucking oplichters" werden genoemd.
Ook kreeg Harry veel kritiek op zijn "zeurderige" autobiografie en lijkt het contact met zijn familie onherstelbaar beschadigd. The Hollywood Reporter schaart het koppel dan ook onder 'the biggest losers' van 2023. Hun gezamenlijke liefdadigheidsorganisatie Archewell kreeg dit jaar zo'n 10 miljoen pond (11,5 miljoen euro) minder donaties.
